काठमाडौं, असार १८- नेपालको गर्मी मौसममा सूर्यको किरण मात्र होइन, वायुप्रदूषण र चिसो-सुख्खा हावा समेत छालाका लागि गम्भीर चुनौती बन्ने गरेको छ। छालामा हुने दाग, डढेलो, झिँगातत्त्व, चाउरीपना र यहाँसम्म कि छाला क्यान्सरको सम्भावना पनि सूर्यको हानिकारक अल्ट्राभायोलेट किरण (UVA/UVB) का कारण देखिएको छ। यस्ता समस्याबाट बच्न सही सनब्लक (सन्स्क्रिन) र प्रभावकारी मोइस्चराइजरको नियमित प्रयोग आवश्यक भएकोमा विशेषज्ञहरू जोड दिइरहेका छन्।

विश्वव्यापी अनुसन्धानले के भन्छ ?

हालै प्रकाशित अमेरिकी एकेडेमी अफ डर्माटोलोजी, युरोपियन युनियन स्किन सेफ्टी बोर्ड तथा विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) को संयुक्त अनुसन्धानअनुसार दैनिक रुपमा कम्तीमा SPF 30 को ‘ब्रॉड स्पेक्ट्रम’ सनब्लक लगाउनु अनिवार्य छ। यस्तो सनब्लकले UVA (चाउरीपना, बुढ्यौली) र UVB (घामले पोल्ने, क्यान्सरको खतरा) दुबैबाट छालालाई सुरक्षा प्रदान गर्दछ। त्यस्तै, मोइस्चराइजरले छालालाई हाइड्रेसन दिनुका साथै वातावरणीय प्रदूषणले छालामा हुने क्षतिलाई मर्मत गर्न मद्दत गर्छ। सिरामाइड, हायलुरोनिक एसिड र नियासिनामाइडयुक्त मोइस्चराइजरहरू अहिले सबैभन्दा प्रभावकारी मानिएका छन्।

नेपालमा पनि प्रयोगकर्ता बढ्दो, तर चेतना न्यून

नेपालमा सहरिया युवावर्ग विशेषगरी सन्स्क्रिन प्रयोगतर्फ आकर्षित भइरहेका छन्। तर, अधिकांश मानिस अझै पनि सनब्लक र मोइस्चराइजरको सही प्रयोग विधि र छनोटबारे अनविज्ञ छन्। कतिपयले एकैपटक सबै स्किनकेयर उत्पादन प्रयोग गर्दा छालामा एलर्जी र थप समस्या उत्पन्न गराइरहेका छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, काठमाडौं, पोखरा, चितवन, नेपालगञ्जजस्ता शहरी क्षेत्रमा गर्मीयाममा यूभी इन्डेक्स ८–११ सम्म पुग्ने गर्छ, जुन 'बहुत उच्च' जोखिमको सूचक हो। यस्तो अवस्थामा बिना सनब्लक बाहिर निस्कनु आत्मघाती कदम ठहरिन सक्छ।

सही सनब्लक कसरी छान्ने ?

डर्माटोलोजिस्ट डा. रञ्जु श्रेष्ठका अनुसार, “नेपालमा उच्च यूवी इन्डेक्स हुने भएकाले SPF 30 वा 50 को सनब्लक ब्रॉड स्पेक्ट्रम र वाटर रेसिस्टेन्ट हुनुपर्छ। बजारमा पाइने केमिकल बेस्ड र मिनरल बेस्ड सनब्लकमध्ये संवेदनशील छालाका लागि मिनरल बेस्ड (जिंक अक्साइड वा टाइटानियम डाइअक्साइडयुक्त) सनब्लक बढी उपयुक्त हुन्छ।” बजारमा लोकप्रिय मानिएका केही सनब्लक ब्राण्डहरूमध्ये La Roche-Posay, CeraVe, Neutrogena, ISDIN, Eucerin, Bioderma लगायतका ब्राण्डहरू अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा प्रमाणित छन्। नेपालमा पनि यी ब्राण्डका उत्पादनहरू आयातित रूपमा पाइन्छन्।

मोस्चराइजरले हाइड्रेसन मात्र होइन, सुरक्षा पनि दिन्छ

मोस्चराइजर छालाको बाहिरी तहमा पानीको मात्रा कायम राख्न, क्षतिग्रस्त छाला मर्मत गर्न, तथा रसायनको नकारात्मक असरबाट बचाउन अत्यन्त उपयोगी हुन्छ। विशेषगरी सुक्खा हावाले छाला चिलाउने, फाट्ने वा कालोपन ल्याउने समस्या भएकाले गर्मी होस् वा जाडो, मोइस्चराइजरको प्रयोग आवश्यक हुन्छ। La Roche-Posay Toleriane, CeraVe Moisturizing Cream, Neutrogena Hydro Boost, Eucerin Advanced Repair र Bioderma Atoderm जस्ता मोइस्चराइजरहरू हाल विश्वव्यापी रूपमा सबैभन्दा सुरक्षित र प्रभावकारी मानिएका छन्।

नेपाली बजारमा उपलब्ध सुरक्षित विकल्पहरू

डर्माटोलोजिस्टहरूले सिफारिस गरेका विश्वभरका चर्चित फर्मुलेसन (नेपालमा पनि आयात हुने):

सूचीमा परेका उत्पादनहरू अन्तर्राष्ट्रिय समीक्षामा उच्च प्रभावकारिता पाएका हुन्; व्यक्तिगत एलर्जी परीक्षण भने अनिवार्य छ ।

जनचेतना प्रोत्साहनका ६ सूत्र

1. SPF ३० भन्दा कम नछान्ने ।

2. मिनरल फिल्टर संवेदनशील छालामा प्राथमिकता ।

3. एक औंस (सट‑ग्लास) नियम र दुई घण्टा पुनःलागू ।

4. सनब्लक + मोइस्चराइज़र ‘लेयरिङ्ग’—पहिला मोइस्चराइज़र, १५ मिनेटपछि सनब्लक ।

5. स्प्रे फर्मुलेसन छालामा मिचेर मात्रै; हावामा फाल्ने बानी बन्द ।

6. बोर्टलमा उत्पादन र म्याद हेरिहाल्ने; तातो कारभित्र नछोड्ने ।

सरकार र स्थानीय निकायलाई पनि भूमिका खेल्न आवश्यक

स्वास्थ्य मन्त्रालयले गर्मी मौसमका लागि स्किनकेयर जनचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने विज्ञहरूको सुझाव छ। विद्यालय र क्याम्पसमा, स्वास्थ्य संस्थामा, रेडियो टेलिभिजन तथा सामाजिक सञ्जालमार्फत यस्ता सचेतनामूलक कार्यक्रमले लामो समयसम्मको जनस्वास्थ्य संरक्षणमा योगदान पुर्‍याउन सक्छ।

छाला हाम्रो शरीरको सबैभन्दा ठूलो अंग हो। यसलाई सुरक्षित राख्न हामीले अपनाउने दैनिक स–सानो बानीले दीर्घकालीन स्वास्थ्य निर्धारण गर्छ। सनब्लक र मोइस्चराइजरको सही प्रयोगले छालालाई न केवल पोल्ने, डढाउने, चाउरी पर्ने समस्याबाट बचाउँछ, यो छाला क्यान्सरजस्तो जटिल रोगबाट जोगाउन पनि महत्त्वपूर्ण उपाय हो।

छालाको सुरक्षा अब विकल्प होइन, आवश्यकताकै विषय हो आजैदेखि सही उत्पादनको छनोट गर्दै सावधानी अपनाऔं।