काठमाडौं, असार ३१- नेपालले विश्वमै पहिलो पटक सबै प्रकारका तम्बाकूजन्य पदार्थका प्याकेटमा १००% चित्रमूलक स्वास्थ्य चेतावनी लागू गर्ने ऐतिहासिक निर्णय गरेको छ। आगामी १७ अगस्ट २०२५ (भदौ १, २०८२) देखि लागू हुने यस नयाँ नियमअनुसार, सिगरेट, बीडी, चुरोट, खैनी, गुट्खा लगायतका सबै तम्बाकूजन्य पदार्थका प्याकेटको अगाडि र पछाडि १००% क्षेत्रफलमा स्पष्ट र डराउने चित्रमूलक चेतावनी र सन्देशहरू राख्नुपर्नेछ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले यस निर्णयलाई सार्वजनिक गर्दै भनेको छ, “यो कदमले तम्बाकूजन्य पदार्थको प्रयोगमा कमी ल्याउन र जनस्वास्थ्यमा सुधार गर्न मद्दत पुर्याउनेछ।” यसअघि, नेपालले २०११ मा प्याकेटको ७५% क्षेत्रफलमा चित्रमूलक चेतावनी लागू गरेको थियो, जुन २०१५ मा ९०% मा वृद्धि गरिएको थियो। अब, १००% लागू गरेर नेपालले विश्वमै अग्रणी स्थान हासिल गरेको छ।
यस निर्णयले तम्बाकूजन्य पदार्थका प्याकेटको डिजाइनमा पनि महत्वपूर्ण परिवर्तन ल्याउनेछ। प्याकेटको मुख्य क्षेत्रफलमा कम्पनीको ब्रान्ड नाम राख्न निषेध गरिएको छ, र प्याकेटको तलतिर मात्र ब्रान्ड नाम राख्न सकिने व्यवस्था गरिएको छ। साथै, प्याकेटको पृष्ठभूमि रंगलाई प्यान्टोन ४४८C (धूसर खैरो) राख्नुपर्नेछ, जसले तम्बाकूजन्य पदार्थको प्रयोगलाई नकारात्मक रूपमा प्रस्तुत गर्न मद्दत पुर्याउने विश्वास गरिएको छ।
स्वास्थ्य विज्ञहरूले यस निर्णयलाई सकारात्मक रूपमा लिएका छन्। डा. सरिता घिमिरे भन्छिन्, “चित्रमूलक चेतावनीहरू विशेष गरी अशिक्षित समुदायमा प्रभावकारी हुनेछन्, जसले तम्बाकूजन्य पदार्थको प्रयोगमा कमी ल्याउन मद्दत पुर्याउनेछ।” साथै, यस निर्णयले नेपाललाई तम्बाकू नियन्त्रणमा एक कदम अगाडि बढाएको छ र अन्य देशहरूलाई पनि यसतर्फ प्रेरित गर्नेछ।
यस निर्णयको कार्यान्वयनमा तम्बाकू उत्पादक कम्पनीहरूलाई १७ अगस्ट २०२५ सम्मको समय दिइएको छ। यस अवधिमा, कम्पनीहरूले नयाँ प्याकेट डिजाइन र चेतावनीहरू लागू गर्नुपर्नेछ। मन्त्रालयले यस कार्यान्वयनमा कडाइका साथ निगरानी गर्ने र नियम उल्लङ्घन गर्ने कम्पनीहरूलाई कारबाही गर्ने चेतावनी दिएको छ।
यस निर्णयले नेपाललाई तम्बाकू नियन्त्रणमा एक नयाँ मोडमा पुर्याएको छ र जनस्वास्थ्यमा सुधार ल्याउने दिशामा महत्वपूर्ण कदम हो। यसले तम्बाकूजन्य पदार्थको प्रयोगमा कमी ल्याउन र तम्बाकूजन्य रोगहरूको जोखिम घटाउन मद्दत पुर्याउने विश्वास गरिएको छ।
