काठमाडौं, असार १८- स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले आर्थिक वर्ष २०८१र८२ का लागि मुलुकभर कार्यरत स्वास्थ्यकर्मीहरूको वार्षिक कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन सम्बन्धी फाराम तोकेको ढाँचामा समयमै पेश गर्न देशभरका स्वास्थ्य संस्था, अस्पताल, विभाग तथा मातहत कार्यालयहरूलाई स्पष्ट निर्देशन दिएको छ।
मन्त्रालयले नेपाल स्वास्थ्य सेवा ऐन तथा नियमावली, २०५५ मा उल्लिखित प्रावधानहरूलाई स्मरण गराउँदै मूल्याङ्कन प्रक्रियालाई पारदर्शी, समयमै, र प्रभावकारी बनाउने उद्देश्यले यो निर्देशन जारी गरेको हो। जारी गरेको सूचनामा भनिएको छ, स्वास्थ्य सेवा ऐन अन्तर्गत नियम ७१ को व्यवस्था अनुसार कार्यरत स्वास्थ्यकर्मीहरूको मूल्याङ्कन प्रक्रिया सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ। त्यसका लागि अनुसूची–१७ मा तोकिएको मूल्याङ्कन फारामको ढाँचा अनिवार्य रूपमा प्रयोग गर्नुपर्ने प्रष्ट गरिएको छ।
मूल्याङ्कन फाराममा कर्मचारीको कार्यक्षमता, निष्ठा, उपस्थितिका विवरण, जिम्मेवारी पालन, सेवा प्रवाहमा देखिएको दक्षता, नागरिक व्यवहारलगायतका विविध पक्षहरूको लेखाजोखा प्रस्तुत गर्नुपर्ने व्यवस्था छ। यस प्रक्रियाले कर्मचारीको सेवा प्रवाहको गुणस्तर, समर्पण र पदीय कार्यप्रतिको उत्तरदायित्व मूल्याङ्कन गर्न सघाउने मन्त्रालयको भनाइ छ। स्वास्थ्य मन्त्रालयले विगतमा मूल्याङ्कन फाराम बुझाउने प्रक्रिया ढिलो हुँदा कर्मचारीको पदोन्नति, स्थायीत्व, सेवा विस्तार र प्रोत्साहन जस्ता प्रशासनिक कार्य प्रभावित भएको जनाउँदै अब ढिलाइ नगर्न निर्देशन दिएको हो।
मन्त्रालय स्रोतका अनुसार, “कसैकै व्यक्तिगत ढिलाइ वा कार्यालयस्तरको लापरवाहीका कारण कर्मचारीको मूल्याङ्कन अपूरो हुनु न त न्यायोचित हो, न त व्यावसायिक। यसले सेवा प्रवाहमा समेत असर गर्छ।” यस कारण मन्त्रालयले मातहत निकायलाई आन्तरिक व्यवस्थापन चुस्त बनाउँदै मूल्याङ्कन प्रक्रिया निर्धारित समयावधिभित्रै पूरा गर्ने व्यवस्थापन गर्न भनेको छ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयको निर्देशन केन्द्रीय अस्पताल, प्रदेशस्तरीय अस्पताल, स्वास्थ्य निर्देशनालय, स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, स्वास्थ्य कार्यालय, प्राथमिक अस्पताल, स्वास्थ्य चौकी, उपस्वास्थ्य चौकी, बिर्ता स्वास्थ्य केन्द्र, मातृशिशु तथा प्रसूति केन्द्र, औषधि व्यवस्था विभाग, जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाजस्ता सबै सरकारी स्वास्थ्य इकाइमा लागु हुनेछ।
सबै कार्यालय प्रमुखहरूलाई आफ्नो मातहतका कर्मचारीहरूको कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन बुझाउने व्यवस्थामा कडाइ गर्न, नत्र मन्त्रालयमा कार्य फिर्ता हुने वा प्रक्रिया नै अवरुद्ध हुने गरी कारबाही प्रक्रिया अघि बढाइने चेतावनी पनि दिइएको छ। स्वास्थ्य मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले भने, “कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन केवल फाराम भरेर बुझाउने प्रशासनिक कार्य होइन, यो कर्मचारीको कार्यप्रति गरिएको समिक्षा हो। मूल्याङ्कनमा देखिने विवरणले कर्मचारीको अगाडि बढ्ने बाटो तय गर्छ।”
उनले मूल्याङ्कनलाई निष्पक्ष, तथ्यमा आधारित र नियमित गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याउँदै निर्धारित ढाँचालाई उल्लंघन नगर्न सबैलाई आग्रह गरे। स्वास्थ्यकर्मीहरूको कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनलाई समयमै, संरचित ढाँचामा, र पारदर्शी रूपमा लागू गर्नु वर्तमान प्रशासनिक सुधार र उत्तरदायित्वमा आधारित सेवा प्रणालीको मूल आवश्यकता हो।
मन्त्रालयको यस पटकको निर्देशनलाई केवल नियमको पालना हैन, एक किसिमको संस्थागत चेतनाको अभिवृद्धिका रूपमा लिनुपर्ने आवश्यकता छ। तोकिएको ढाँचामा समयमै मूल्याङ्कन फाराम पेस नगर्ने वा प्रक्रियामा लापरवाही गर्ने कुनै पनि निकाय वा कर्मचारी कारबाहीको दायरामा पर्न सक्ने मन्त्रालयले स्पष्ट संकेत गरिसकेको छ। अब यो निर्देशलाई स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रका सम्पूर्ण निकायहरूले प्राथमिकता दिनु जरुरी छ, ताकि एक उत्तरदायी, गुणस्तरीय र निष्पक्ष स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको निर्माण सम्भव होस्।
