काठमाडौं, साउन १- नेपालका ७३ जिल्लामा डेंगु सङ्क्रमण व्यापक रूपमा फैलिएको छ। स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार यस वर्ष जनवरीदेखि जुलाईसम्म १,५७६ जनामा डेंगु पुष्टि भएको छ। यो सङ्क्रमण विशेष गरी काठमाडौँ उपत्यका र तराई क्षेत्रका जिल्लाहरूमा बढी देखिएको छ।

काठमाडौँमा मात्रै १३२ जनामा डेंगु सङ्क्रमण देखिएको छ भने झापा, चितवन, कास्की, रुपन्देही, कञ्चनपुर, डाङ, र भक्तपुर लगायतका जिल्लामा पनि सङ्क्रमण बढ्दो क्रममा छ। डेंगु फैलिने प्रमुख कारण भनेको Aedes aegypti र Aedes albopictus जातका मच्छर हुन्, जुन प्रायः सफा र स्थिर पानीमा अण्डा पार्ने गर्दछ। यी मच्छरहरू विशेषगरी दिनको समयमा सक्रिय हुने भएकाले सावधानी अपनाउनु आवश्यक छ।

स्वास्थ्य अधिकारीहरूले घर र वरिपरिका क्षेत्रमा पानी जम्मा हुने स्थानहरू सफा राख्न, मच्छरदानी प्रयोग गर्न र मच्छर नियन्त्रणका लागि औषधि छर्कनुपर्ने सुझाव दिएका छन्। साथै, समुदायलाई सचेत गराउँदै, स्वच्छता र स्वास्थ्य सुरक्षामा ध्यान दिन आग्रह गरिएको छ। डेंगुको नियन्त्रणमा समुदायको सक्रिय सहभागिता अत्यावश्यक रहेको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ।

यसैगरी, स्थानीय तहहरूले पनि पानीको निकासी र सफाइमा विशेष ध्यान दिइरहेको उल्लेख छ। विद्यालय, समुदाय तथा सार्वजनिक स्थलहरूमा सफाइ अभियान चलाएर मच्छरको बसोबास रोक्न पहल भइरहेको छ। साथै, मच्छरजन्य रोग नियन्त्रणका लागि स्वास्थ्य कार्यालयहरूले निरन्तर जनचेतना कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिरहेका छन्।

डेंगुको लक्षणहरूमा ज्वरो, टाउको दुखाइ, मांसपेशी र जोड दुखाइ, र त्वचामा फुलावट हुने गर्छ। डेंगु संक्रमणले कहिलेकाहीं गम्भीर समस्या निम्त्याउन सक्छ, त्यसैले प्रारम्भिक समयमा नै स्वास्थ्य संस्था सम्पर्क गर्न आवश्यक छ।

नेपालमा डेंगुको बढ्दो सङ्क्रमणले स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा थप चुनौती थपेको छ। यद्यपि, समयमै सचेतना र रोकथामका उपाय अपनाएमा यस रोगलाई नियन्त्रण गर्न सकिने स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूको भनाइ छ। आगामी समयमा डेंगु नियन्त्रणका लागि स्वास्थ्य मन्त्रालय र सम्बन्धित निकायहरूले अझ कडा उपायहरू अपनाउने तयारीमा छन्।

यसैबीच, नागरिकहरूले पनि व्यक्तिगत र सामाजिक रूपमा सफाइमा ध्यान पुर्‍याई पानी जम्मा हुन नदिई मच्छरलाई प्रजनन गर्नबाट रोक्नुपर्ने जनाइन्छ। डेंगु नियन्त्रणका लागि सबैको जिम्मेवारी र सतर्कता आवश्यक रहेको यस महामारीलाई रोक्न सफलताको सूत्रका रूपमा मानिन्छ।

नेपालमा डेंगु सङ्क्रमणको यो बढ्दो जोखिमले सरकारले जनस्वास्थ्य सुरक्षा र जनचेतना कार्यक्रमलाई अझ प्रभावकारी बनाउने आवश्यकतालाई उजागर गरेको छ। जनता र स्वास्थ्य निकायबीच सहकार्यले मात्र डेंगुलाई जित्न सकिने स्वास्थ्य क्षेत्रका विज्ञहरूले जोड दिएका छन्।